|
қилиш кайл ёки вазн билан бўлади. Бунга далил Бухорий ривоят қилган ушбу ҳадисдир. Росулуллоҳ с.а.в. дедилар:
«إِذَا بِعْتَ فَكِلْ، وَإِذَا ابْتَعْتَ فَاكْتَلْ»
«Агар сотсанг кайл билан тортиб бер, агар сотиб олсанг кайл билан торттириб ол». Усмондан шундай дегани ривоят қилинди: мен яҳудларнинг Бани Қайнуқоъ қабиласидан хурмо сотиб олиб фойдасига сотар эдим. Бу хабар Росулуллоҳ с.а.в.га етгач Пайғамбаримиз с.а.в. бундай дедилар:
«يَا عُثْمَانُ إِذَا اشْتَرَيْتَ فَاكْتَلْ، وَإِذَا بِعْتَ فَكِلْ»
«Эй Усмон, агар сотиб олсанг кайл билан ўлчаб ол, агар сотсанг кайл билан ўлчаб бер». Аммо сотилган нарса дирҳам ва динор бўлса уни қабз қилиш қўл билан бўлади, яъни қўлига олиши керак. Агар кийим бўлса уни сотгандан ўзига ўтказиб олиши қабз ҳисобланади, ҳайвон бўлса уни жойидан юргизиб келиш қабз ҳисобланади. Агар ҳовли жой ва ер каби кўчмас мулк бўлса уни қабз қилиш сотиб олган кишига уни ҳеч тўсқинликсиз бўшатиб бериб, холи қилиш билан бўлади. Чунки қабз калимаси истилоҳий мазмунга эга лафздир. Шунинг учун унинг маъносини кўрсатган бирон шаръий насс келмаса, яъни шаръий маъноси келмаса, бу калима қавмда нимага далолат қилса шунинг воқеси эътиборга олинади. Қабз қилиб олиш нархни тўлашдан олдин ҳам, кейин ҳам жоиз бўлади. Чунки сотилган нарсани сотиб олган кишига топшириш савдо битими талабларидан биридир. Битимдан кейин қачон топширилса ўз ўрнига тушган бўлади. Нарсанинг пулини қабз қилиш ҳам худди шундай. Демак нарса ва пулдан бирини қабз қилиш бошқасига боғлиқ бўлмайди.
359-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434